Theo quy định hiện hành, khi về hưu, người lao động không chỉ được nhận lương hưu hằng tháng mà còn có thể nhận thêm khoản trợ cấp một lần nếu có thời gian đóng bảo hiểm xã hội dài hạn. Cụ thể, lao động nam tham gia BHXH trên 35 năm và lao động nữ trên 30 năm sẽ được hưởng khoản tiền hỗ trợ đặc biệt này, có thể cao gấp nhiều lần so với trước đây.
Luật Bảo hiểm xã hội 2024, đã được Quốc hội thông qua, sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 1/7/2025, mang đến nhiều điểm mới quan trọng, trong đó có điều chỉnh điều kiện hưởng lương hưu và tăng mức trợ cấp một lần cho người lao động khi nghỉ hưu.
Theo Khoản 1, Điều 68 Luật BHXH 2024, lao động nam có thời gian tham gia BHXH trên 35 năm và lao động nữ trên 30 năm, ngoài lương hưu hằng tháng, sẽ được nhận trợ cấp một lần khi nghỉ hưu.
Khoản 2, Điều 68 quy định hai trường hợp hưởng trợ cấp một lần:
Trường hợp 1: Người lao động đủ điều kiện hưởng lương hưu và hoàn tất thủ tục nhận chế độ hưu trí sẽ được nhận trợ cấp một lần. Mức trợ cấp được tính bằng 0,5 lần mức bình quân tiền lương làm căn cứ đóng BHXH cho mỗi năm đóng vượt mức quy định tại Khoản 1 cho đến tuổi nghỉ hưu. Cách tính này giữ nguyên so với quy định trong Luật BHXH 2014.
Trường hợp 2: Người lao động đủ điều kiện hưởng lương hưu nhưng tiếp tục tham gia đóng BHXH sau tuổi nghỉ hưu sẽ được hưởng mức trợ cấp cao hơn đáng kể. Mỗi năm đóng thêm, họ sẽ nhận 2 lần mức bình quân tiền lương làm căn cứ đóng BHXH. So với quy định trước đây, mức này đã tăng gấp 4 lần, mang lại lợi ích lớn cho người lao động gắn bó lâu dài với hệ thống BHXH.
Cách tính trợ cấp một lần khi nghỉ hưu từ 1/7/2025
Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội đã hướng dẫn chi tiết cách tính trợ cấp một lần theo quy định mới.
Ví dụ, ông D. làm việc trong điều kiện lao động bình thường, tại thời điểm đủ tuổi nghỉ hưu đã có 38 năm đóng BHXH. Ông tiếp tục làm việc thêm 3 năm trước khi nghỉ hưu, nâng tổng thời gian đóng BHXH lên 41 năm.
Cách tính trợ cấp một lần như sau:
- 3 năm đóng BHXH vượt quá 35 năm trước tuổi nghỉ hưu: mỗi năm tính 0,5 lần mức bình quân tiền lương làm căn cứ đóng BHXH → 3 x 0,5 = 1,5.
- 3 năm đóng BHXH sau khi đã đủ tuổi nghỉ hưu: mỗi năm tính 2 lần mức bình quân tiền lương làm căn cứ đóng BHXH → 3 x 2 = 6.
Như vậy, tổng cộng ông D. được hưởng trợ cấp một lần bằng 7,5 lần mức bình quân tiền lương làm căn cứ đóng BHXH.
Chính sách trợ cấp hằng tháng từ 1/7/2025
Theo Luật Bảo hiểm xã hội 2024, từ ngày 1/7/2025, người lao động đủ điều kiện sẽ được hưởng lương hưu hoặc trợ cấp hưu trí xã hội. Đối với những trường hợp chưa đủ điều kiện hưởng lương hưu và chưa đến tuổi nhận trợ cấp hưu trí xã hội, Nhà nước sẽ áp dụng chính sách trợ cấp hằng tháng theo Điều 23 của Luật.
Người lao động từ đủ 60 tuổi nhưng chưa đủ điều kiện hưởng lương hưu, chưa đủ tuổi nhận trợ cấp hưu trí xã hội, và không bảo lưu hoặc chưa nhận BHXH một lần, sẽ được nhận trợ cấp hằng tháng từ khoản đóng BHXH của mình.
Điều kiện hưởng trợ cấp hằng tháng
Khoản 1, Điều 23 Luật BHXH 2024 quy định người lao động phải đáp ứng các điều kiện sau:
- Là công dân Việt Nam đủ tuổi nghỉ hưu kể từ 1/7/2025 (nam 61 tuổi 3 tháng, nữ 56 tuổi 8 tháng) và có thời gian đóng BHXH nhưng chưa đủ điều kiện hưởng lương hưu.
- Không thuộc diện được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội (chưa đủ 75 tuổi).
- Không nhận BHXH một lần và không bảo lưu thời gian đóng.
- Có yêu cầu được hưởng trợ cấp hằng tháng từ khoản đóng BHXH của mình.
Điều kiện hưởng lương hưu
Theo Điều 64 Luật BHXH 2024:
- Có ít nhất 15 năm đóng BHXH bắt buộc.
- Đủ tuổi nghỉ hưu trong điều kiện bình thường (nam 61 tuổi 3 tháng, nữ 56 tuổi 8 tháng).
- Trường hợp làm nghề hoặc công việc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hoặc làm việc ở vùng kinh tế – xã hội khó khăn từ đủ 15 năm trở lên, có thể nghỉ hưu sớm tối đa 5 tuổi.
- Với công việc khai thác than trong hầm lò, có thể nghỉ hưu sớm tối đa 10 tuổi.
- Người bị nhiễm HIV/AIDS do tai nạn nghề nghiệp khi làm nhiệm vụ cũng được xem xét hưởng hưu sớm.
Mức hưởng trợ cấp hằng tháng
Theo khoản 3 Điều 23 Luật BHXH 2024, mức trợ cấp hằng tháng thấp nhất bằng mức trợ cấp hưu trí xã hội, được căn cứ vào tình hình kinh tế – xã hội và khả năng ngân sách Nhà nước. Mức trợ cấp này sẽ được rà soát và điều chỉnh định kỳ 3 năm một lần, bảo đảm phù hợp với đời sống người lao động và khả năng chi trả của quỹ BHXH.
