Gánh nặng bệnh gan không còn là vấn đề của riêng cá nhân mà đã trở thành thách thức y tế nghiêm trọng trên phạm vi toàn cầu. Tại Việt Nam, số ca mắc mới và tử vong vì ung thư gan luôn nằm trong nhóm cao nhất thế giới. Điều đáng nói là không ít người chỉ chú ý đến việc “tránh rượu” mà bỏ qua hàng loạt hành vi khác tưởng như vô hại, thậm chí được xem là tốt cho sức khỏe khi trời trở lạnh.
Theo các bác sĩ, mùa đông chính là thời điểm gan dễ bị tổn thương hơn do cơ thể phải thích nghi với nhiệt độ thấp, chuyển hóa chậm và sức đề kháng suy giảm. Nếu duy trì những thói quen sai lầm dưới đây, lá gan có thể bị “nuôi bệnh” từng ngày mà người trong cuộc không hề nhận ra.
Việc thứ nhất: Uống rượu bia để giữ ấm cơ thể
Khi trời lạnh, không ít người hình thành thói quen uống rượu bia hoặc rượu ngâm với suy nghĩ “uống cho ấm người”. Cảm giác nóng bừng sau khi uống khiến nhiều người tin rằng rượu giúp chống rét hiệu quả. Tuy nhiên, đó chỉ là phản ứng giãn mạch tạm thời ở ngoại vi, khiến cơ thể mất nhiệt nhanh hơn sau đó.
Việc thứ hai: Tự ý dùng thuốc và thực phẩm chức năng quá mức
Thời tiết lạnh khiến các triệu chứng như cảm cúm, đau đầu, nhức mỏi xuất hiện nhiều hơn. Thay vì nghỉ ngơi và theo dõi cơ thể, nhiều người lựa chọn cách “uống thuốc cho nhanh khỏi”, tự ý sử dụng thuốc giảm đau, kháng sinh hoặc các loại thực phẩm chức năng được quảng cáo là tăng sức đề kháng.
Gan là cơ quan chịu trách nhiệm chính trong việc chuyển hóa và đào thải thuốc. Khi phải xử lý quá nhiều loại hóa chất cùng lúc, tế bào gan dễ bị tổn thương, chức năng giải độc suy giảm. Đáng lo ngại hơn, việc lạm dụng thuốc trong thời gian dài có thể gây viêm gan do thuốc – một yếu tố nguy cơ quan trọng dẫn đến xơ gan và ung thư gan nếu không được kiểm soát.
Việc thứ ba: Ăn nhiều đồ dầu mỡ, mặn để “chống rét”
Mùa đông thường đi kèm cảm giác thèm ăn các món chiên rán, xào nấu nhiều dầu mỡ hoặc thực phẩm đậm vị. Nhiều người còn cho rằng ăn nhiều chất béo sẽ giúp cơ thể có đủ năng lượng và “giữ ấm từ bên trong”.
Thực tế, lượng chất béo dư thừa sẽ nhanh chóng tích tụ trong gan, dẫn đến gan nhiễm mỡ. Khi gan nhiễm mỡ kéo dài mà không được điều chỉnh chế độ ăn, nguy cơ tiến triển sang viêm gan nhiễm mỡ và xơ gan là rất cao. Song song đó, chế độ ăn nhiều muối còn gây rối loạn chuyển hóa, làm gan khó đào thải độc tố và dễ suy yếu chức năng.
Việc thứ tư: Thức khuya kéo dài vì nghĩ mùa đông “ngày ngắn đêm dài”
Trời tối sớm khiến nhiều người có xu hướng sinh hoạt muộn hơn, thức khuya làm việc, xem điện thoại hoặc giải trí. Không ít người cho rằng mùa đông ngủ muộn cũng không ảnh hưởng nhiều vì ban ngày có thể nghỉ ngơi bù lại.
Tuy nhiên, gan hoạt động theo đồng hồ sinh học rất chặt chẽ. Ban đêm, đặc biệt là khoảng thời gian từ khuya đến rạng sáng, là lúc gan thực hiện quá trình giải độc và tái tạo tế bào. Thức khuya thường xuyên làm rối loạn nhịp sinh học, khiến gan không có đủ thời gian phục hồi, từ đó làm tăng phản ứng viêm và nguy cơ hình thành tế bào ung thư.
Đừng để thói quen mùa lạnh trở thành “mồi lửa” cho ung thư gan
Điểm chung của 4 hành vi trên là đều xuất phát từ tâm lý muốn chăm sóc sức khỏe trong mùa lạnh, nhưng lại phản tác dụng khi duy trì trong thời gian dài. Gan là cơ quan ít biểu hiện triệu chứng rõ ràng, nên nhiều người chỉ phát hiện bệnh khi đã ở giai đoạn muộn.
Kết bài
Trong mùa lạnh, bảo vệ gan không nằm ở việc làm nhiều hơn, mà ở việc làm đúng và làm vừa đủ. Ngủ sớm, ăn uống thanh đạm, hạn chế rượu bia, không lạm dụng thuốc và chủ động tầm soát sức khỏe định kỳ chính là những cách đơn giản nhưng hiệu quả để giảm nguy cơ tổn thương gan và ung thư gan. Đôi khi, “ngồi yên” tránh xa những thói quen tưởng là tốt lại chính là điều gan cần nhất để tự bảo vệ mình.
